Een groep personen die hun sporen hebben verdiend op het gebied van de rechtspraak heeft 6 aanbevelingen gedaan die de toegang tot rechtvaardige oplossingen voor juridische kwesties moeten vergroten. Men pleit onder meer voor praktischer regels, een hogere juridische moraal, het toelaten van nieuwe conflictoplossers en een werkgroep die de meest urgente problemen in de wereld van het recht agendeert.

Betere juridische informatiestructuur = ook betere toegang
Mooi initiatief, maar wat ik miste in de suggesties is de aandacht voor een nieuwe juridische informatie-infrastructuur. Wel wordt in één regel vermeld dat uit een onderzoek van HiiL Innovating Justice blijkt dat deskundigen ook verbetering van toegang tot het recht verwachten door legal and practical information targeted on needs of disputants. Maar dat is het dan ook.

Natuurlijk, ik snap wel dat er nog veel meer suggesties niet genoemd zijn, maar in de tijden van big data, van de informatierevolutie, zou meer aandacht voor juridische informatievoorziening wel gepast zijn geweest. Zo kan de ontsluiting van de juridische basisinformatie—wetten, verdragen, jurisprudentie, verdragen—altijd beter. Gelukkig is de overheid zich dat ook bewust en wordt er bijvoorbeeld hard gewerkt aan de verbetering van Wetten.nl en aan het zichtbaar maken van de samenhang tussen verschillende overheidsdatabronnen, waaronder wetten, verdragen en EU-regels. Deze samenhang maakt het makkelijk om relevante informatie te vinden en geeft toegevoegde waarde aan individuele databronnen door betekenisvolle relaties zichtbaar en klikbaar te maken. Het creëren van deze samenhang gebeurt in het kader van wat men noemt het Linked Data-project.

Vergeleken met deze inspanningen van de Rijksoverheid lijkt de (informatie-)ontwikkeling van Rechtspraak.nl wat stil te staan na de invoering van de ECLI. Rechtspraak.nl haakt wel voorzichtig aan bij het Linked Data-project. Dat is mooi, maar er blijft toch nog wel wat te wensen over als je kijkt naar de ontsluiting van uitspraken van de Nederlandse gerechten.

Alle uitspraken publiek toegankelijk
Zo is daar de oude discussie over het feit dat de Rechtspraak niet alle uitspraken publiceert, maar slechts een beperkte selectie. Veel juristen zijn het oneens met die keuze. Zij vinden dat publicatie noodzakelijk is voor volledige transparantie van en een goede publieke controle op de rechterlijke macht. En wat te denken van kwalitatief en kwantitatief juridisch onderzoek? Dat is pas echt representatief als alle uitspraken ter beschikking gesteld worden. Juridische data-onderzoekers loopt het water uit de mond bij het idee alleen al dat alle uitspraken doorzocht zouden kunnen gaan worden.

Alle in tijdschriften gepubliceerde uitspraken online
De kans dat binnenkort alles online gezet wordt, lijkt vooralsnog echter klein. De weerstand is groot. Ik heb daarom voorlopig een andere suggestie. Het komt nog steeds regelmatig voor dat uitspraken wel genoemd en/of besproken worden in tijdschriften, maar niet te vinden zijn op Rechtspraak.nl. Ik vind dat, wanneer een redactie van vaak gerenommeerde juristen een uitspraak belangrijk genoeg vindt om op te nemen in een tijdschrift, Rechtspraak.nl deze uitspraak online moet zetten als dat nog niet het geval is. Dus de 15 niet-gepubliceerde uitspraken van het Gerechtshof Amsterdam die in Actuele Rechtspraak Ondernemingspraktijk (ARO) 2015 nummer 6 staan, moeten wat mij betreft alsnog online gezet worden. En uiteraard wordt dan de vindplaats—ARO—ook vermeld onder de uitspraak.

Alle vindplaatsen onder een uitspraak
Over vindplaatsen gesproken, ook vind ik dat Rechtspraak.nl niet een selectie van vindplaatsen moet noemen onder de uitspraken, maar alle vindplaatsen. En daarbij het zou natuurlijk niet uit moeten maken hoeveel tijd na het doen van een uitspraak deze in een tijdschrift wordt gepubliceerd. Als de redactie van Verkeersrecht deze maand besluit alsnog een op Rechtspraak.nl gepubliceerde uitspraak uit 2013 te bespreken — dat komt voor — dan moet Verkeersrecht alsnog toegevoegd worden als vindplaats onder de uitspraak.

Op dit moment lijkt dit zeker niet altijd te gebeuren. Als ik bijvoorbeeld kijk naar de wronglife life-zaak over Baby Kelly, dan staan onder het arrest van de Hoge Raad 5 verwijzingen, terwijl een zoektocht op Recht.nl naar deze zaak meer dan 10 verwijzingen in literatuur oplevert.

Het toevoegen van vindplaatsen is overigens niet (echt) de verantwoordelijkheid van Rechtspraak.nl, maar van de uitgevers zelf. Sinds de invoering van de ECLI staat hen namelijk een gratis webservice ter beschikking om vindplaatsen toe te voegen. Deze service leidt er vooralsnog echter niet toe dat alle vindplaatsen genoemd worden. Vreemd natuurlijk, want welke uitgever wil niet zijn tijdschrift vermeld zien onder een uitspraak op Rechtspraak.nl? Wellicht is het een idee dat Rechtspraak.nl en de uitgevers de verantwoordelijkheid gaan delen en gaan samenwerken om alle vindplaatsen onder de uitspraken vermeld te krijgen.

Verwijzen naar wetsartikelen die gelden op moment uitspraak
Mijn laatste suggestie gaat over het verwijzen naar wetsartikelen bij uitspraken. Ik zou willen voorstellen te gaan verwijzen naar de versie van wetten of regels zoals deze van belang zijn in de betreffende uitspraak. Dat onder de ECLI van Lindenbaum Cohen uit 1919 een verwijzing staat naar het onrechtmatige daads-artikel zoals dat vandaag geldig is, mag op zijn zachtst gezegd nogal vreemd genoemd worden. Ook hier geldt dat het toevoegen van een datum een kleine moeite is. Dus waarom niet? Overigens moet verwijzen wel mogelijk zijn. Op Wetten.nl gaan de versies van wetten en regels niet verder terug dan 1 mei 2002. In het geval van Lindenbaum Cohen zou ik dan het relevante artikel niet aanklikbaar maken of verwijzen naar de versie zoals die geldt op de dag van het klikken en daarbij vermelden dat de versie zoals deze gold ten tijde van de uitspraak niet beschikbaar is.

Het is mooi op het juridische web, maar het kan altijd beter. Moet beter.