Het thema van de jaarlijkse juridische onderwijsdag was dit jaar '21st century skills en de T-shaped lawyer'. De onderwijsgemeenschap boog zich over de vraag of juristen T-shaped zijn of kunnen zijn na afloop van hun universitaire rechtenopleiding. Ik denk dan onmiddellijk: zijn juristen dan niet altijd al T-shaped geweest? Is dat niet een kenmerk van een jurist? Zeggen ze niet altijd dat je juristen overal in de maatschappij tegenkomt? Juist omdat ze T-shaped zijn?

De T-shaped persoon
De term T-shaped persoon werd 25 jaar geleden voor het eerst gebruikt door David Guest in de Engelse krant The Independent waarin hij schrijft over een rapport inzake de arbeidsmarkt in de computerwereld. Het betreffende stuk handelde over een behoefte aan personen die niet alleen verstand hebben van hun domein—de computer—maar ook van andere zaken zoals moderne managementtechnieken. Hierna is het begrip geadopteerd door vele beroepsgroepen, van medici tot ingenieurs, en inmiddels dus ook door juristen.

Snel gezegd is de T-shaped mens iemand die veel verstand heeft van een bepaald onderwerp, aangeduid door de verticale streep van de T, en die deze diepgravende kennis combineert met andere kennis en vaardigheden, de horizontale streep van de T. Vertaald naar het juridische domein kan een jurist expert zijn op het gebied van het ondernemingsrecht, maar heeft hij daarbij ook enige kennis van ontwikkelingen op andere juridische terreinen, zoals bijvoorbeeld het arbeidsrecht en het intellectuele eigendom. Maar dat niet alleen: hij volgt ook de ontwikkelingen in het bedrijfsleven en de (inter)nationale markten. Logisch, ben ik geneigd te zeggen.

Juristen TT-shaped?
Anderen vinden dit niet genoeg en stellen dat juristen niet T-, maar Pi-shaped (ik noem het maar TT) zouden moeten zijn. Zij zijn immers vóór alles conflictmanagementprofessionals die hun cliënten helpen om conflicten op te lossen of te voorkomen. Daarom zou de horizontale streep op 2 pijlers moeten rusten: die van diepgravende juridische kennis en die van effectieve conflicthantering. Tja, ik zou zeggen, als die conflicthantering zo belangrijk is voor een jurist, dan moet dat in de opleiding zitten en uiteindelijk misschien wel onderdeel zijn van die ene verticale poot van de T—anders kunnen we wel aan de gang blijven. Voor we het weten wordt iets als empathie voor juristen ook zo belangrijk gevonden dat we moeten spreken van TTT-shaped lawyers.

Discussie T-shaped juristen een non-issue
Eigenlijk is de hele kwestie over de T-shaped lawyer een non-discussie, zoals Charlotte's Law terecht opmerkt. Een jurist is geen knip voor de neus waard als hij geen T-shaped jurist is. Dan was vroeger het geval, dat is nu zo, en dat zal altijd zo blijven. Hij kan en zal zijn werk niet goed kunnen doen als hij niet T-shaped is.

E-discovery, data-analyse, data-beveiliging in top van de T
Interessant is het wel, in het licht van de bijeenkomst van de juridische onderwijsgemeenschap, om te bezien wat de verticale streep van de T zoal kan of moet behelzen in de 21ste eeuw. Daarover kunnen de hoogleraren en universitair docenten wel een boeiende discussie voeren. Ik zou naast zaken als conflictmanagement, empathie, en kennis van andere rechtsgebieden, de aandacht graag willen vestigen op technologie, data-analyse, en beveiliging van data.

In een tijd waarin de dagelijkse hoeveelheid elektronische gegevens met een duizelingwekkende vaart toeneemt, kan een modern jurist binnenkort zijn werk niet goed doen als hij niet een beetje verstand heeft van e-discovery. Hiernaast zal data-analyse in het juridisch domein steeds belangrijker worden om een goede juridische strategie te bepalen. Juristen met analysevaardigheden gaan in de toekomst meer inzicht krijgen in juridische zaken dan traditionele juristen die vertrouwen op hun ervaring, hun intuïtie en traditionele juridische bronnen. Tot slot dienen mensen die behoren tot een beroepsgroep waar 'confidentiality is paramount', verstand van databeveiligingszaken te hebben—niet alleen ter bescherming van hun eigen gegevens, maar ook die van hun clientèle.

Dus graag een beetje meer techniek in die juridische dwarsligger, als we het dan toch over die T hebben.