Steeds meer juristen gebruiken Google op zoek naar vakinformatie, zelfs juristen die ook de beschikking hebben over een speciale zoekmachine waarmee ze met één zoekinterface verschillende juridische bronnen kunnen doorzoeken. Niet vreemd, ben ik geneigd te zeggen. Het gemak dient immers de mens, ook de juridische mens. Google geeft bij een simpele zoektocht naar juridisch materiaal steeds betere resultaten. Dus waarom zou je als jurist geen gebruik maken van Google bij het zoeken naar Kamerstukken, wetten, jurisprudentie, verdragen, richtlijnen, verordeningen en rapporten? Zeker als daarbij het verhaal klopt dat het enthousiasme over de speciale zoekmachines tanende is, omdat de resultaten steeds meer ruis bevatten.

Zoeken met een kenmerk
Google kent vandaag de dag de kenmerken van juridische bronnen goed en bevat steeds meer meer (volledige) juridische teksten. Als een jurist zoekt met een Kamerstuknummer, de naam van een wet, een European Case Law Identifier (ECLI), een nummer van een richtlijn, een naam van een verdrag, dan staat het resultaat in veel gevallen bovenaan. Het enige waar hij natuurlijk nog wel even op moet letten, is dat de bron die hij raadpleegt betrouwbaar en accuraat is. Dit laatste geldt met name voor bronnen die aan wijziging onderhevig kunnen zijn, zoals wetten of verdragen. Een gedane uitspraak zal immers nooit meer veranderen, of deze nu door Recht.nl wordt gepubliceerd of door Rechtspraak.nl.

Google kent uiteraard ook de titels van juridische rapporten. Het simpelweg invoeren van (een deel van) zo'n titel zal in negen van de tien gevallen een link naar het gezochte rapport als resultaat hebben. In het geval een jurist-zoeker weet dat een rapport op een bepaalde website gepubliceerd is, zou de toevoeging 'site:naamwebsite.nl' nog nuttig kunnen zijn, omdat Google dan alleen zoekt op die betreffende site en er dus minder ruis is.

Artikelen en annotaties
Lastiger is het met Google zoeken naar artikelen en annotaties gepubliceerd in (jurisprudentie)tijdschriften, zelfs als een jurist weet in welk tijdschrift een artikel of annotatie is gepubliceerd. Niet dat hij niets zal vinden, maar de kans is groot dat het niet veel meer is dan een samenvatting en dat wil hij natuurlijk niet.

Gelukkig lijkt ook hier verandering in te komen door de gestage ontwikkeling van open access. In de Auteurswet staat sinds 1 juli 2015 de bepaling dat korte werken van wetenschap waarvoor het onderzoek met Nederlandse publieke middelen is bekostigd, na een redelijke termijn gratis beschikbaar gesteld mogen worden aan het publiek. Deze bepaling leidt langzaam maar zeker tot meer vrij toegankelijke, en dus met Google te vinden, juridische annotaties en artikelen.

Wel jammer dat er van die vervelende rekbare begrippen in de wet staan. Waarom niet gewoon 'werk'? Een wetenschapper publiceert immers ook wel eens een niet-wetenschappelijk stuk. En waarom 'kort'? Het publiek is misschien wel juist geïnteresseerd in stukken waarop een jurist-wetenschapper lang heeft zitten broeden. En die termijn. Wat is redelijk? Waarom niet gewoon '3 maanden'? Klaar!

Hoedanook, de bepaling zorgt er zeker voor dat steeds meer stukken vrij toegankelijk zijn en dus te vinden zijn met Google—mits de auteurs zorgen dat de artikelen goed ontsloten worden met titel, citeertitel, auteursnaam, tijdschriftnaam. Dat lukt gelukkig veelal wel, hoewel veel organisaties, vooral de universiteiten, nog een slag moeten maken, zeker wat betreft het publiek toegankelijk maken van die oudere korte wetenschappelijke werken. Toch bevat Recht.nl vandaag de dag al 6.500+ links naar full text-artikelen, annotaties en proefschriften. Dat is niets vergeleken met het totale aantal ooit gepubliceerde juridische artikelen, maar toch een substantieel en dagelijks groeiend aantal.

Zoeken zonder kenmerk
Ook als juristen niet zoeken naar die bepaalde zaak, een zekere wet of dat ene artikel kan Google uitkomst bieden. Zo kun je met Google prima zoeken naar uitspraken van de Hoge Raad inzake een 'onrechtmatige overheidsdaad' tussen 2012 en 2014. Of naar artikelen over bestuurdersaansprakelijkheid op een bepaalde site. En in dat laatste geval vindt de student ongetwijfeld ook een full text-artikel.

Daarnaast werkt Google ook als een zonnetje bij het zoeken met een stuk tekst van een juridische bron. Het simpelweg plakken van de tekststring in het zoekveld is afdoende als zoekopdracht. Zo is het dus mogelijk met stukken te zoeken naar bijvoorbeeld een uitspraak of een concept memorie van toelichting.

Google voldoet voor veel bronnen
Dit geschreven hebbend is het duidelijk dat een jurist nu al prima uit de voeten kan met Google en daarbij heel veel kan vinden. Als de juristen-auteurs in het land er vervolgens voor zorgen dat hun werken publiek toegankelijk worden, dan is er eigenlijk geen behoefte meer aan een andere zoekmachine dan Google. (Ik heb geen aandelen). De vele miljoenen die er ingepompt worden, moeten er toch ook toe leiden dat de zoekmachine substantieel beter is dan welke speciaal ontwikkelde juridische zoekmachine dan ook?

Google Recht.nl
Drie dingen nog ter aanvulling. De verschillende juridische (hand)boeken die digitaal beschikbaar zijn, zullen niet (zomaar) via Google toegankelijk zijn. Nog niet, zou ik zeggen. Waarom wordt niet geregeld dat ook die na een zekere periode publiek toegankelijk gemaakt worden? Vanzelfsprekend op voorwaarde dat deze met ondersteuning van publieke middelen tot stand gekomen zijn.

Hiernaast is het vervelend dat wanneer een jurist googlet, hij altijd de bronnen moet checken. Op welke site staat het gevonden artikel of blog? Wie is de auteur en zou een redactie naar het stuk gekeken hebben?

Ook is het vaak niet gelijk duidelijk of een jurist-auteur al in staat is geweest zijn artikel publiek toegankelijk te maken. Dan denk je als zoeker iets gevonden te hebben, maar dat is het weer alleen zo'n verrekte samenvatting!

Hier heeft Recht.nl iets op bedacht. De zoekmachine van Recht.nl werkt vanaf heden namelijk net als Google, met het verschil dat de redactie van Recht.nl heeft aangegeven welke sites de Google-zoekmachine moet doorspitten. Het voordeel ten opzichte van het grote Google is dat een gevonden bron alleen maar juridisch en betrouwbaar kan zijn (Overheid.nl, KiFiD, Autoriteit Persoonsgegevens, EUR-Lex, enzovoort). Daarnaast heeft Recht.nl achter elk full text-artikel het bekende open access-slotje geplaatst, zodat onmiddellijk duidelijk is dat een stuk in zijn geheel toegankelijk is.

Voor het geval een artikel of annotatie toch nog niet online staat, heeft Recht.nl achter de titel, de citeertitel, en de auteursnaam een Google G'tje geplaatst. Dat G'tje maakt het de gebruiker makkelijk verder te zoeken met de genoemde gegevens. Zo kan men er achter komen dat de citeertitel ook in een andere publicatie genoemd wordt die misschien wel toegankelijk is, of men kan de auteur googlen en mailen met de vraag of deze een kopie van het artikel zou willen toesturen. Zo biedt Google op alle fronten hulp.

Dus Google Recht(.nl)!

P.S. Staat uw artikel nog niet online? Mail het naar de redactie!

P.P.S. Boek nu een cursus (2 PO-punten) over het zoeken/googlen naar recht in het publieke domein!