Juristen maken zich zorgen over hun toekomst. Althans, sommigen vragen zich af hoe hun beroep er over 10 jaar uit zal zien. Deze gedachten worden gevoed door recente(re) publicaties met titels als 'Algoritmes aan de macht', 'Advocaten vervangen door computers?', maar ook door oudjes als 'The Computerised Lawyer' en 'The End of Lawyers'. De zorgen zijn terecht, zou ik zeggen, of misschien beter: het is goed dat juristen en advocaten zich afvragen hoe hun beroep zich zal ontwikkelen. Zeker als zij nog meer dan 10 werkjaren te gaan hebben. Dat geeft hen de gelegenheid zich te verdiepen in technologische ontwikkelingen en zich vaardigheden eigen te maken om zich te kunnen handhaven in het juridische werkveld.

Vaart?
De juristen die denken dat het hun tijd allemaal wel zal duren, zou ik bij deze willen wijzen op het feit dat ontwikkelingen steeds sneller gaan en dat het juristenlandschap er over 10 jaar echt anders uit zal zien. Natuurlijk, 'The End of Lawyers' van Richard Susskind werd al weer bijna 10 jaar geleden geschreven en wie nu een blik werpt in advocatenland ziet dat de jurist nog springlevend en zijn werk nog niet veel veranderd is. Aan de andere kant, wie beter kijkt ziet AI-tools opduiken die non-disclosure agreements analyseren. Dat er advocatenkantoren zijn die geen papieren bibliotheek meer hebben. En dat de Nederlandse legal tech map laat zien dat er volop beweging is.

Welke vaardigheden?
Als de ontwikkelingen zo snel gaan en juristen zich vaardigheden eigen moeten maken, welke moeten dat dan zijn? We hebben in razend tempo bedrijven wereldspeler zien worden, om in eenzelfde tempo weer in de vergetelheid te raken. Nog niet zo heel lang geleden moest en zou elke jurist een Blackberry hebben. Vraag een advocaat-stagiaire van nu naar de Blackberry en hij zal niet weten waarover je het hebt. Veel juristen maken gebruik van bepaalde juridische zoekmachines, waarvan je zeker weet dat deze in de vergetelheid zullen raken. Een handjevol Nederlandse zoekmachine-ontwikkelaars kan nooit in de pas blijven lopen van een Amerikaanse concurrent waar duizenden mensen dagelijks werken aan verbetering van de zoekkwaliteiten.

Mens-machinevaardigheden
Dit gezegd hebbend lijkt het wellicht het verstandigst in de juristenopleiding aandacht te gaan besteden aan algemene technologische vaardigheden. Een basishandigheid die het hen ook mogelijk moet maken makkelijk en snel te switchen van een bestaande naar een nieuwe technologie. Immers, zoals Walter Isaacson schreef in 'The Innovators: How a Group of Hackers, Geniuses, and Geeks Created the Digital Revolution':

'The future might belong to people who can best partner and collaborate with computers'

Deze vaardigheden bieden niet alleen voordelen bij het gebruik van technische gereedschappen; ze geven ook inzicht in de werking van technologie. Ook dat lijkt meer dan gewenst in een maatschappij waar juridische problemen steeds vaker een technische context zullen hebben.