Natuurlijk, 2020 was een rampjaar. Het land was meer dicht dan open. Dat gold ook voor gerechten en advocatenkantoren. Toch ging er in 2020 voor veel juristen ook een wereld open: de online-wereld. Zittingen vonden plaats via Skype, overleg met cliënten bleek prima te gaan via Teams, of Zoom werd ingezet voor vrijmibo's. Ook de in 2020 geïntroduceerde kwaliteitstoetsing voor de advocatuur bleek prima via beeldbellen te gaan.

De Praktizijnsbibliotheek en Recht.nl hebben al rond de 200 advocaten naar volle tevredenheid bij elkaar gebracht voor gestructureerd intercollegiaal overleg (GIO). Sterker, velen zouden niet anders meer willen dan een online GIO. Het zou dan ook op zijn zachtst gezegd bijzonder zijn als de orde zou besluiten de online variant van deze toetsing aan banden te leggen. Het lijkt misschien gek, maar dat plan bestaat. Ik zou zeggen, laat de juristen en advocaten, daar waar ze kunnen en willen, toch vooral online werken! Online kunnen ze elkaar vinden, spreken en informatie uitwisselen via tools als LinkedIn en Twitter.

#openrecht
Wat op LinkedIn bijvoorbeeld opvalt is dat juristen steeds vaker hun publicaties delen. Niet gek natuurlijk: een auteur wil gelezen worden. Een hoogleraar mailde mij dat een stuk waarvan hij dacht slechts een handjevol mensen geïnteresseerd zou zijn, ruim 6.000 lezers had getrokken op LinkedIn.
Wel is het jammer dat het nog voorkomt dat slechts wordt gemeld dat men een stuk heeft geschreven voor een zeker tijdschrift, maar dat de tekst van het artikel niet verstrekt wordt. Het is uiteraard fijn dat er melding wordt gemaakt van de publicatie, maar ik moet toch een beetje denken aan dat kluitje en het riet, zeker als iemand geen abonnement heeft op het tijdschrift waarin het artikel gepubliceerd is en men niet naar de bibliotheek kan omdat deze dicht is.

Het zou handig zijn om verschil te maken tussen de vermelding van een nieuwe publicatie met en zonder volledige tekst. Mijn voorstel zou zijn om dat te gaan doen door middel van toevoeging van de hashtag #openrecht. Worden slechts de bibliografische gegevens gedeeld, dan gebruik je hashtag niet; wordt de tekst gedeeld dan voeg je (ook) de hashtag #openrecht toe. Het grote voordeel is dat bij grootschalig gebruik het zoeken naar volledige teksten over een bepaald onderwerp op platforms als LinkedIn of Twitter veel makkelijker wordt. Als ik momenteel bijvoorbeeld zoek op LinkedIn met '#openrecht AVG' dan vind ik makkelijk en snel de volledige tekst van een kroniek over de AVG geschreven door advocaat Huub de Jong (Louwers Advocaten) voor het tijdschrift Privacy & Informatie (Uitgeverij Paris). Mooi toch! Zo wordt LinkedIn niet alleen een plek voor op-de-borst-klopperij en kijk-mij-eens, maar ook een plek waar je juridisch-inhoudelijk nog iets aan hebt. Dat geldt natuurlijk ook voor Twitter.

OpenWoltersKluwer
Juristen kunnen online niet alleen efficiënt overleggen met elkaar en met clientèle, en makkelijker open juridische teksten vinden bij gebruik van #openrecht, ook Wolters Kluwer gaat open. Nog meer goed nieuws! De grootste juridische uitgever gaat met ingang van dit jaar van 20 tijdschriften de wetenschappelijke artikelen na een embargotermijn in open access beschikbaar stellen in de Wolters Kluwer Navigator. Dat betekent dat u op Recht.nl hyperlinks kunt gaan vinden naar de Navigator als de artikelen zijn vrijgegeven.

4x jammer
Jammer (1) is wel dat het 'maar' 20 tijdschriften betreft, maar we moeten ook niet klagen. Het begin is er. Het zijn bovendien niet de minste tijdschriften: Nederlands Juristenblad, Weekblad Fiscaal Recht, Ondernemingsrecht, Tijdschrift Recht & Arbeid, Computerrecht, Tijdschrift voor Familie- en Jeugdrecht, Intellectuele Eigendom en Reclamerecht, Tijdschrift voor Insolventierecht, Milieu & Recht, en meer.

Jammer (2) is dat wij juristen, maar ook het geïnteresseerde publiek, voor de meeste artikelen een heel jaar (het Nederlands Juristenblad en het Weekblad Fiscaal Recht een half jaar) moeten wachten om ze te kunnen inzien. De houdbaarheidsdatum is dan voor veel artikelen wel enigszins verstreken.

Jammer (3) is dat Kluwer niet nu al oudere artikelen van de genoemde tijdschriften vrijgeeft. Althans, ik heb gezocht naar een ouder Nederlands Juristenblad-artikel van mijzelf, Naar een nieuwe juridische kennisinfrastructuur, en ik vond dat ook, maar ik kon dat niet inzien via de Navigator. Misschien moet dat nog geregeld worden, maar ik denk eerder dat wij pas over een half jaar de eerste Wolters Kluwer open access-artikelen kunnen gaan lezen en dat de oudere stukken niet beschikbaar komen.

Jammer (4) is dat (waarschijnlijk) alleen de publicaties van met publiek geld betaalde universitaire mensen onder het Kluwer open access-beleid gaan vallen. Op de open access-pagina van Kluwer lees ik namelijk dat auteurs die een betaalde aanstelling hebben op een universiteit vallen onder de Open Access bepaling in de Auteurswet.

Dat vermeldt Wolters Kluwer natuurlijk niet voor niets. Het doet namelijk vermoeden dat artikelen van auteurs niet-zijnde wetenschappers niet vrijgegeven worden. Dat maakt het open access-gebaar al weer een stuk minder genereus. Andere met publiek geld betaalde auteurs, zoals rechters en overheidsjuristen, lijken daarmee buiten deze regeling te gaan vallen. Dan wordt het bijna een fopspeen—overigens wel een fopspeen die zou kunnen kloppen volgens de letter van de wet (artikel 25fa Auteurswet) die spreekt over een een 'kort werk van wetenschap'. In een eerder stadium heb ik daarom ook betoogd de wet aan te passen. Niet relevant is of een vrij te geven stuk een werk van wetenschap is; het gaat erom dat de auteur wordt onderhouden met publieke middelen. Alle met publiek geld tot stand gekomen stukken zouden vrij toegankelijk moeten zijn, tenzij er zaken zijn die zich tegen vrijgave verzetten (Staatsveiligheid, privacy...).

Zo zijn (en blijven) er commerciële en conservatieve krachten in het juridische speelveld actief die willen voorkomen dat er te veel en te snel (online) vooruitgang wordt geboekt in de onderlinge communicatie en de verspreiding van juridisch materiaal. Jammer, maar het tij is natuurlijk niet keren.

Moet alles dan maar online? Natuurlijk niet. Ik word ook gek op die zolderkamer en geef graag weer eens cursus Google voor Juristen aan 'echte' mensen, en ik wil naar de kroeg, naar Lowlands, naar...