Het tekort aan advocaten die bereid zijn om zaken op basis van toevoegingen te doen, loopt rap op. Het Kenniscentrum Rechtsbijstand schetst een urgent beeld: in 2023 telde men 4.389 sociaal advocaten, die 350.000 zaken per jaar voor hun rekening moeten nemen. Dit jaar zijn er al meer dan 300 volledige uitschrijvingen, tegenover slechts 200 inschrijvingen.
De helft van de jonge advocaten (20 – 35 jaar) blijkt echter af te haken en de afname zet verder door: de komende jaren gaan namelijk 2.500 sociaal advocaten met pensioen. Om alleen al die groep te vervangen, zouden 5.000 stagiairs moeten worden opgeleid. Immers: lang niet alle advocaten die hun stage afronden, zijn vijf jaar na dato nog advocaat - zelfs niet in de topadvocatuur.
"Meer geld is nodig", zo klinkt het, maar de huidige vergoedingen bedragen zegge en schrijve slechts de helft van het gemiddelde uurtarief van advocaten. Het is zonneklaar dat verdubbeling daarvan wishful thinking is.
Sterker: in feite is iedere verhoging van vergoedingen voor de huidige groep sociaal advocaten, zonder dat zij allemaal ten minste twee advocaat-stagiairs opleiden en daarmee zorg dragen voor hun opvolging, water naar de zee dragen.
Er moet dus meer gebeuren — bijvoorbeeld het vergroten van efficiëntie, zodat meer zaken kunnen worden afgedaan in dezelfde tijd, waarmee de capaciteit én de omzet toeneemt. Innovatie, waarmee het opleiden van stagiairs een waardevol onderdeel wordt van het business model van sociaal advocaten - net als in de commerciële advocatuur.
Plannen rond dergelijke (digitale) innovatie voor de sociale advocatuur liggen klaar, maar worden door de Orde van Advocaten, de Raad voor Rechtsbijstand en het Ministerie terzijde geschoven. De Orde doet niets en wijst naar het Ministerie; het Ministerie wijst naar de Raad voor Rechtsbijstand. De Raad heeft echter geen innovatiebudget — en kijkt daarvoor naar het Ministerie.
De slotsom: Zij dronken een glas, zij deden een plas — en lieten de zaak zoals hij was.