In het Nederlands Juristenblad doet hoogleraar en advocaat Tom Barkhuysen een oproep aan de Rechtspraak om nu toch eindelijk eens een begin te maken met het ontsluiten van alle rechterlijke uitspraken en zich niet slechts te beperken tot een selectie. Het geduld van Barkhuysen lijkt op. Hij stelt voor—in navolging van een rapport uit 2006!—een wettelijke regeling in het leven te roepen die ervoor moet zorgen dat alle rechterlijke uitspraken op een zo kort mogelijke termijn na het uitspreken ervan gepubliceerd worden.

Toegang tot alle uitspraken noodzakelijk
Ik heb het op deze plek al vaker geroepen: toegang tot alle uitspraken is hoognodig en noodzakelijk, onder meer om fundamenteel onderzoek naar de rechtspraak mogelijk te maken. Maar dat niet alleen. Publicatie van alle uitspraken biedt ook een mogelijkheid om een ECLI-citatie-index te maken. Natuurlijk, dat kan nu ook al. Sterker, Recht.nl heeft al een dergelijke index. Wie op Recht.nl bijvoorbeeld zoekt naar de uitspraak waarin de Hoge Raad terugkwam van de regel dat het faillissement van een vof ook altijd het faillissement van de vennoten ten gevolge heeft, stuit op een pagina die duidelijk maakt dat er maar liefst 20 tijdschriften zijn die verwijzen naar deze belangrijke uitspraak. En dat niet alleen: ook bevat de pagina een lijst met oudere uitspraken waarnaar de rechters in deze uitspraak verwijzen, en een lijst met nieuwere uitspraken die terug verwijzen naar deze uitspraak van begin 2015.

Echter, in deze citatie-index wordt soms verwezen naar ECLI's die niet gepubliceerd zijn, want het is nu eenmaal zo dat niet alles gepubliceerd wordt op Rechtspraak.nl. Dat is jammer. Zo komt het dus voor dat redacties een uitspraak zo belangrijk vinden dat deze genoemd moet worden in hun tijdschrift, maar dat diezelfde uitspraak niet door de ballotage van Rechtspraak.nl lijkt te zijn gekomen. Hoe vreemd kan het zijn? Dus ook voor een completere ECLI-citatie-index zou publicatie van alle uitspraken uitermate welkom zijn.

Kwaliteit gepubliceerde uitspraken moet ook omhoog
In het pleidooi voor opname van alle uitspraken, verwijst Barkhuysen ook naar het VAR-preadvies van Marga Groothuis. Zij stelt daarin onder meer dat uitspraken digitaal zo toegankelijk mogelijk moeten worden gemaakt. Het gaat daarbij om kenbaarheid, vindbaarheid, beschikbaarheid, hanteerbaarheid, betaalbaarheid, betrouwbaarheid en duidelijkheid van de informatie.

In dit kader wil ik bij deze aan het pleidooi toevoegen dat, met de woorden van Groothuis in het achterhoofd, ook de nu reeds ontsloten uitspraken nog eens goed tegen het licht gehouden worden. Dat betekent overal ECLI’s toevoegen waar wordt verwezen naar andere uitspraken, links opnemen van voor de uitspraken relevante wetsartikelen en samenvattingen toevoegen en/of herschrijven. En daarbij graag aandacht voor het feit dat via de linktool van de overheid een wetsartikel een datum meegegeven kan worden. Als een zoeker dan een uitspraak vindt uit 2008 en hij klikt op het voor die uitspraak relevante wetsartikel, dan zal hij het wetsartikel te zien krijgen zoals dat gold ten tijde van de uitspraak.

Classificeren van uitspraken
Wat een feest zal het zijn als alle uitspraken op deze wijze publiek toegankelijk beschikbaar zijn. Eindelijk een adequate samenvatting bij het Baby Kelly-arrest van de Hoge Raad, en eindelijk normale samenvattingen van de Raad van State, in plaats van het knippen en plakken van de eerste 1,2,3,4,5 zinnen die in de uitspraak onder het woordje 'procesverloop' staan. En ik zou zeggen, zet dan ook alle belangrijke Hoge Raad-arresten die ooit uitgesproken zijn op Rechtspraak.nl: Lindenbaum-Cohen, Haviltex, enzovoort.

En ja, het wordt dan wel druk op Rechtspraak.nl. Om door de bomen het bos nog te kunnen zien, stelt Barkhuysen voor om, in navolging van het EHRM, een classificatie toe te voegen aan uitspraken. Krijgt een uitspraak de classificatie 'buiten categorie', dan is een uitspraak extreem belangrijk; krijgt de uitspraak een 1, dan is het een uitspraak die niet gemist mag worden, en zo verder. En misschien moet de Rechtspraak online dan ook een tweedeling maken, een onderdeel voor de wetenschap en de rechtspraktijk, en een onderdeel voor het publiek waarop dan alleen de belangrijke uitspraken worden vermeld.

Het moet, kan en gaat beter worden met de ontsluiting van uitspraken!