Rechtspraak.nl publiceert uitspraken met als doel deze voor het publiek toegankelijk maken. De hamvraag is evenwel: wat is 'toegankelijk'? Als uitspraken online staan heeft iedereen er toegang toe, maar zijn deze ook begrijpelijk? Nee: zowel de taal van de uitspraak zelf als die van de 'toegangspoort' tot de uitspraak, de inhoudsindicatie, zijn vaak dermate ondoorgrondelijk dat gesteld kan worden dat bezoekers weliswaar fysiek toegang krijgen, maar kunnen begrijpen is een ander verhaal.

Taalwerk
Rechters zijn zich inmiddels wel bewust van het feit dat het beter kan. Er wordt flink aan de taal gewerkt, aldus Marijke Malsch in Trema vorig jaar. Taalcoaches zijn ingehuurd en er worden trainingen gegeven in het schrijven van begrijpelijke uitspraken. Ook worden er soms 'mediavonnissen' geschreven, om te voorkomen dat er fouten worden gemaakt in de berichtgeving in de pers. Er is een heuse Klare taal-bokaal in het leven geroepen; een prijs die in 2017 gewonnen werd door een uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant over gedumpt drugsafval. Hierbij vraag ik mij af: is er in 2018 geen enkele heldere uitspraak gedaan, of is die wellicht nog niet gevonden? Dat laatste kan natuurlijk best in die slordige hoop van zo ongeveer 35.000 gepubliceerde uitspraken. Ik ben misschien te ongeduldig.

Beter begrip rechterswerk
Het gaat overigens niet alleen om de taal, het gaat ook om 'informatie'. De taal moet niet alleen te begrijpen zijn, de boodschap moet ook overkomen. Het publiek zal rechterlijke uitspraken beter begrijpen wanneer deze in een heldere taal zijn geschreven—en met beter geïnformeerde mensen valt beter te discussiëren over uitspraken, motiveringen, straffen. Op basis van een onderzoek zou bijvoorbeeld blijken dat zodra burgers méér geïnformeerd worden over een zaak, zij minder geneigd zijn strenger te willen straffen dan een rechter. Kortom, redenen te over om te werken aan de taal van uitspraken.

Eerst een heldere inhoudsindicatie?
Toch vraag ik me af of de versimpelde taalslag te maken is. Dat is namelijk duur en tijdrovend. Zou het daarom misschien handiger en meer haalbaar zijn om te beginnen met een goede, heldere inhoudsindicatie waarin in enkele zinnen duidelijk wordt uiteengezet waar de zaak over gaat? Dan kan de lezer op basis daarvan besluiten het dictum al dan niet te gaan lezen.

Het is namelijk niet alleen de taal van de uitspraak die te wensen overlaat. Met de inhoudsindicaties worden de lezers op dit moment vaak het bos in gestuurd. Neem bijvoorbeeld deze inhoudsindicatie van een uitspraak van de Raad van State:

'Bij besluit van 16 september 2015 heeft de korpschef een verzoek van [appellant] om hem op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (hierna: de Wob) documenten te verstrekken gedeeltelijk afgewezen.'

'Fijn,' denkt de gemiddelde lezer: 'Niet echt interessant.' Als er echter gestaan had dat het een zaak betreft over een korpschef van politie die geweigerd heeft om onwelgevallige scripties over de politie openbaar te maken, dan weet ik zeker dat veel juristen de moeite genomen zouden hebben zich in de details van de zaak te verdiepen.

En wat te denken van zinnen als:

'wel of niet voldoende ernstige bezwaren', 'Bevestiging, muv straf en tul, ivm ISD', 'CAG: anders', 'Verdachte is n-o verklaard in zijn h.b. v.zv. gericht tegen vordering tul'?

En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Ik zou zeggen: ga vooral door met de taaltraining en coaching van rechters om de taal van uitspraken helderder te krijgen. De maatschappij heeft er baat bij. Maar, beste rechters, begin zo mogelijk morgen met het verzorgen van adequate samenvattingen boven uitspraken, die zijn gespeend van vakjargon, obscure afkortingen en teksten die niet duidelijk maken waar het nu echt over gaat. Dank!